Vier vragen over de dreigende shutdown in de VS door verzet uit Trump-kamp

• Wouter Hoogland

  redacteur Buitenland

Om middernacht verstrijkt in de Verenigde Staten een belangrijke deadline: de begroting voor het nieuwe fiscale jaar moet dan door het Congres zijn goedgekeurd. Gebeurt dit niet, dan krijgt de VS te maken met een authorities shutdown. Een groot deel van de federale regering wordt dan stilgelegd, tot er een deal is over de begroting.

Die deal lijkt ver weg doordat een aantal uiterst conservatieve Congresleden weigert de plannen goed te keuren. Zij sturen juist aan op een shutdown om hun eisen ingewilligd te krijgen. Vier vragen over dit fenomeen dat de Amerikaanse overheid wel vaker lamlegt.

De geldkraan voor grote delen van de federale overheid wordt tijdens een shutdown dichtgedraaid. Honderdduizenden overheidsmedewerkers worden niet doorbetaald en naar huis gestuurd. Openbare plekken als musea en nationale parken worden gesloten. Wegwerkzaamheden en vliegverkeer kunnen flinke vertragingen oplopen. Controles op voeding, waterzuivering en elektriciteitscentrales worden stopgezet.

Ook steun voor mensen met een laag inkomen, onderwijsprogramma’s en asielprocedures worden stilgelegd. Medewerkers van federale veiligheidsdiensten, zoals grensbewaking, het leger en de FBI worden evenmin betaald, maar moeten vaak wél doorwerken.

Enkele sociale uitkeringen, zoals pensioenen en uitkeringen voor invaliden en veteranen, worden nog wel uitbetaald. Ook de submit wordt nog bezorgd. Congresleden worden ook doorbetaald.

Een aantal leden van het Huis van Afgevaardigden houdt het hele Congres in gijzeling. Deze groep Republikeinen uit de rechterflank van de partij eist verregaande bezuinigingen op onder meer onderwijs en bijstand. Ook willen zij dat de steun aan Oekraïne helemaal wordt stopgezet.

De groep, die door de New York Occasions de ‘sloopbal-fractie’ wordt genoemd, bestaat uit zo’n twintig hardliners, die loyaal zijn aan oud-president Trump. Veel afgevaardigden in de groep erkenden de presidentsverkiezing van Joe Biden niet. Deze fractie weigert enige concessies te doen en frustreert zo veel mogelijk plannen van de Democraten en de meer gematigde Republikeinen.

De groep is een minderheid in het Congres: de meeste Republikeinen zijn het eens met de begroting zoals hij er nu ligt. In de Senaat kwamen zij tot een compromis om de overheid tijdelijk open te houden. “Dit is een heel nieuwe groep individuen die de boel alleen maar willen platbranden”, zei de Republikeinse voorzitter van het Huis van Afgevaardigden eerder over de fractie.

Jawel: diezelfde voorzitter, Kevin McCarthy. Hij kan het Huis laten stemmen over de tijdelijke oplossing, waarmee er in ieder geval tot 17 November een shutdown wordt voorkomen. Maar het is niet aannemelijk dat die stemming er komt, need de radicale Republikeinen hebben McCarthy in de tang.

Toen McCarthy start dit jaar werd voorgedragen als voorzitter, kreeg hij felle tegenstand van de groep Trump-loyalisten. Zij weigerden voor hem te stemmen, omdat hij te veel met de Democraten zou willen samenwerken. Na vijftien stemrondes kreeg hij nipt genoeg steun, maar onder een strenge voorwaarde: als er maar één Congreslid hem af wil zetten, wordt er al een process gestart.

Als hij de tijdelijke oplossing in het Huis van Afgevaardigden voorstelt, zullen zijn tegenstanders zo goed als zeker een afzettingsprocedure beginnen. Aangezien hij de vorige stemrondes maar nipt received, is de kans groot dat McCarthy zo’n process politiek niet zou overleven. Zelf zegt McCarthy niet bang te zijn voor een afzettingspoging, maar tot nu toe heeft het hem er wel van weerhouden om de tijdelijke oplossing in stemming te brengen.

Als het tot een shutdown komt, zijn er geen winnaars. Vrijwel altijd gaat het gepaard met economische schade, omdat veel Amerikanen minder te besteden krijgen. Economen van Goldman Sachs schatten dat tijdens een shutdown de economische groei met 0,2 procentpunt per week daalt. De langste tot nu toe was eind 2018, onder president Trump: toen lag de federale overheid 34 dagen stil.

Op politiek niveau kan een shutdown ook schade opleveren. In de meeste gevallen gaat het ten koste van de populariteit van de president. Voor de aankomende verkiezingen in 2024 kan deze shutdown dus schadelijk zijn voor Biden.

Directe gevolgen zijn er voor de mensen die afhankelijk zijn van de sociale zekerheden die worden stilgelegd. Volgens het Witte Huis dreigen zeven miljoen moeders en kinderen financiële steun uit voedingsprogramma’s mis te lopen.