Schoolroddels op TikTok kunnen en moeten worden aangepakt: ‘Levens anders kapotgemaakt’ | Binnenland

,,In beginsel niets nieuws. Werd vroeger een briefje rondgegeven in de klas met roddels of gemene opmerkingen, nu worden die on-line gezet. Het zijn zogenaamde Gossip Woman-accounts, verwijzend naar een tv-serie die in 2017 eindigde en nu opnieuw wordt uitgezonden op Netflix. De serie draait om anonieme roddels die worden verspreid en is nu ontdekt door een nieuwe generatie. Dat gebeurt nu vooral by way of Tiktok, waar je vanaf dertien jaar een account kan maken. Daar zit dus de hele college, niet op Instagram, waar je vanaf 16 jaar terecht kan.”

,,Leerlingen van de middelbare college in kwestie beginnen zo’n account vaak met zijn tweeën of zijn drieën, zo kunnen ze het van elkaar overnemen als één in beeld komt. In deze tijd is gezien worden op sociale media alles voor kinderen. Ze krijgen er een kick van als het aantal volgers omhoog schiet. En dat gebeurt eigenlijk altijd, need leerlingen van de college die wordt besproken willen weten wat er geplaatst wordt. Niet alleen uit nieuwsgierigheid, maar ook uit angst: zal er ook iets over hen worden gezegd? Dat betekent ook dat iedereen die erbij betrokken wordt, uit de buurt komt. Need wat geplaatst wordt, is alleen ‘grappig’ als je kent over wie het gaat. Zo ontstaat on-line en op college een hele ongezonde spanning.”

,,Het gaat niet om roddels zoals in de Story of Privé, hier staan dingen die compleet verzonnen zijn. Als een leraar leuk omgaat met een leerling, wordt bijvoorbeeld gezegd dat sprake is van een verhouding. Ook gebeurt het dat leraren door de ene leerling worden uitgelokt om boos te worden bijvoorbeeld, en dan worden gefilmd door een andere leerling. Dat is vooraf afgesproken, wat aan de beelden vooraf gaat wordt niet verteld.”

^{Interview gaat door onder de foto.}

,,Wat gebeurt kan levenslange consequenties hebben. Toch wordt er niet bij stilgestaan wat het doet met de slachtoffers, dat er levens kapot worden gemaakt. Need ook al gaan deze accounts ook weer snel weg, wat geplaatst is blijft. Iedereen weet er van, het is op andere plekken opgeslagen. En wat on-line staat, heeft impact in de ‘echte’ wereld – overigens kennen jongeren dat onderscheid niet, voor hen is het allemaal één. Tijdens mijn voorlichtingen op scholen hoor ik hoe er aan leerlingen wordt gezeten nadat er roddels zijn verspreid waarin ze seksueel zijn neergezet. ‘Dat vind je toch lekker’, wordt dan bijvoorbeeld gezegd. Bij een mbo waar ik onlangs was kwam een leraar thuis te zitten, nadat hij heel beroerd was neergezet. Wordt eenmaal een beeld neergezet, dan gaan andere leerlingen daar in de klas vaak op door. Vragen ze: ‘Waarom wordt u zo snel boos?’, en filmen ze dat weer. Zo blijft de aanval fixed doorzetten.”

,,Uit een proefproject van ons blijkt dat een plek op college waar leerlingen anoniem meldingen kunnen doen, het gevoel van veiligheid met tachtig procent toeneemt – zelfs als er niet of nauwelijks gebruik van wordt gemaakt. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om een WhatsAppnummer, dat door een aantal leraren wordt beheerd. Niemand wil een ‘snitch’ zijn, maar veel leerlingen vinden dit soort accounts ook niet oké. Door voor een veilige meldplek te zorgen kunnen scholen dit soort accounts snel op het spoor kunnen komen en monitoren. Nu komen ze vaak pas achter het bestaan als een leraar wordt aangesproken, bijvoorbeeld door ouders, omdat ze vinden dat die wel heel snel boos wordt. Dan ben je te laat. Door de accounts snel te vinden en te monitoren met hulp van leraren en van de ict-afdeling, kun je ook kijken wie erachter zitten. Need uiteindelijk gaat het wel om pubers, die vaak niet heel goed nadenken voordat ze wat doen. Een college die leerlingen kent kan daardoor finest doorzien wat er gebeurt. Oproepen niet te kijken en niet te delen zijn naïef, zeker als je te maken hebt met nieuwsgierige pubers. Maak ook afspraken met elkaar op college: hoe gaan we met elkaar om? Wat voor sancties zetten we op pesten, off- en on-line? Het kan voor een sort heel heftig zijn een tijd geband te worden uit alle groepsapps. Dat zijn sancties die werken, maar waar we als volwassenen niet zo snel op komen. Ook moeten ze gewezen worden op de strafbaarheid. Smaad, laster, bij het delen van naaktfoto’s hebben we het zelfs over kinderporno: je kan écht in de problemen komen door van alles over anderen te delen.”

,,Faculty moet de lead nemen, in een driehoek met ouders en kinderen. Vaders en moeders kunnen dan met hun sort over deze accounts praten en de vraag stellen: wat als het jou zou overkomen? Ga in gesprek over de schade die het aan kan richten, need die is echt heel erg groot. En ga er niet vanuit dat jouw sort zoiets niet zou doen, need die optie bestaat wel.”