Afrobeat, afrohouse en amapiano: het Afrikaanse continent en zijn diaspora breken door in de elektronische muziekwereld

Nigeriaanse artiesten als Rema, Burna Boy, Fireboy DML en Asake zijn niet meer weg te denken uit de Billboard hitlijsten. Ze verkopen stadions uit en werken samen met grote westerse namen als Selena Gomez, J Cole en Ed Sheeran. Op dit enorme momentum van afropop en afrobeat veert ook elektronische muziek uit Afrika mee. Afrohouse, deep, soulful home met kenmerkende vocals en percussie, verovert al langer westerse dansvloeren, nachtclubs en festivals (onder andere door artiesten als Black Espresso). En nu heeft ook het Zuid-Afrikaanse style amapiano vanuit de townships van Johannesburg en Kaapstad zijn weg gevonden naar Europa en de Verenigde Staten. Amapiano kenmerkt zich door invloeden van jazz, funk en deep home en beats waarin de drum fungeert als bass en andersom. Meest typerend is de zogeheten log-drum, een diepe, doffe bass die als ritmesectie wordt ingezet.

Volgens de Rotterdamse dj en evenementenorganisator Cin Akayika Kiota (alias Cincity), loopt Nederland, samen met Londen, voorop in deze doorbraak – op het aankomende Amsterdam Dance Occasion zal de sound dan ook veelvuldig te horen zijn. Er zullen meerdere evenementen zijn die zich aan Afrikaanse elektronische muziek wijden, zoals Tribes in Paradiso en WOZA in Reduce Throat aan het Beursplein, en ook op de mainstream podia zal er genoeg muziek van het continent te horen zijn. Wat kenmerkt de sound en waar komt haar pijlsnelle opkomst vandaan? En waarom loopt Nederland voorop?

Afrodiaspora sound

Kiota spreekt overkoepelend van een ‘afrodiaspora sound’. Het is volgens haar niet makkelijk om uit te leggen wat die sound nu precies definieert. „Ten eerste is het superdivers. Het is een mengelmoes van allerlei genres: afrobeat, afrotech, afrohouse, amapiano, kuduro, kwaito, gqom, ancestral home, cruise, et cetera.” De muzikale rode draad van al die genres is volgens Cin Kiota een combi van herkenbare rhythms en vocals. „Die zijn groots, diep, heat. Ik vind het gevoel moeilijk te beschrijven, maar if it hits you… Je voelt het gewoon gelijk. Het is kernachtig, spiritueel. Afrikaanse volkeren hebben verhalen te vertellen, en dat doen ze door middel van muziek. Misschien ligt daar de aantrekkingskracht wel. De muziek, hoe summary ook, gaat écht ergens over. Over familiegeschiedenissen, over verhalen, over reizen. Of je nou in Oslo woont of in Paramaribo, de sound verbroedert en verbindt, brengt mensen samen.”

Zelf draait Kiota het liefst „van alles en nog wat aan de house- en technokant van het spectrum, maar altijd met afro als rode draad”. Vooral achter de schermen, met de evenementen die ze mede-organiseert (Cloud8 in Rotterdam en Tribes in Amsterdam), probeert ze actief de afrodiaspora sound „te pushen”. En dat lukt, vooral in de amapiano. „Als je kijkt naar hoe vaak de grootste amapianoartiesten ter wereld hier in Nederland spelen… Dat is echt bijzonder. En dat gevoel is wederzijds: zij noemen het ook vaak hun tweede thuis, omdat ze hier veel ruimte krijgen om hun ding te doen. Het is de collective effort van meerdere organisatoren in Nederland geweest om de sound hiernaartoe te brengen.” Het previous bij de pionierende rol die Nederland traditiegetrouw in de dancewereld speelt.

Jong, verfrissend, progressief

Amapiano is een relatief nieuw style, dat wereldwijd onder jonge mensen doorbrak tijdens de coronacrisis. Through sociale media als Tiktok en Instagram ontplofte het style, onder meer by way of de zogeheten ‘Amapiano Balcony Mixes’ van het duo Main League DJz, die ze over de hele wereld maakten, filmden en op YouTube plaatsten. Ook de dansjes die vrijwel iedere producer bij de eigen tracks verzon en in de videoclips uitvoerde, werden Tiktok-challenges die internationaal navolging vonden. Video’s werden miljoenen keren bekeken en amapianomuziek betrad de mainstream.

Het gebruik van sociale media maakt onafhankelijk, aldus dj en producer Philou Louzolo. „Er hoeft geen center man meer tussen producer en consument te zitten. Door het gebruik van streams by way of YouTube en TikTok-kanalen, zijn amapianoartiesten minder afhankelijk van anderen.” Opvallend is dat relatief veel vrouwen zich opwerpen als voorlopers: dj’s als Uncle Waffles, DBN Gogo en Girl Du zijn hoofdrolspelers. Het tekent de jonge, progressieve en verfrissende werking die amapiano heeft op de dancewereld, die van oudsher toch vooral witte, mannelijke dj’s bedient.

Louzolo, een van DJ Magazine’s artists to look at in 2023, stelt dat het brengen van afrohouse en afrotech naar de grote mainstages makkelijker is dan het brengen van amapiano, omdat die eerste genres dichter bij home en techno staan. „Afrohouse en afrotech is herkenbaar voor een breder publiek, die schuren meer tegen die move aan. Het is repetitief, met duidelijke climaxen. Amapiano heeft heel veel ritme, maar het is ook onvoorspelbaar. Met home weet je wat er gaat komen, amapiano is steeds weer een verrassing. Dat maakt het style verfrissend, maar niet iedereen is daar klaar voor. Het is echt iets anders. Je kan vijf dansjes tegelijk doen, op al die verschillende ritmes van de muziek. En het is langzamer dan tech en home.”

Voorouders

Een van ’s lands belangrijkste aanjagers van amapiano is dj en organisator Donn Stone.Toen Stone in 2020 begon met het draaien van amapiano in Nederland, was de reactie van het publiek koeltjes. Hij werd genegeerd, werd veel minder vaak geboekt dan toen hij nog ‘gewoon’ andere housemuziek draaide. Die dynamiek is nu compleet omgedraaid. „Mensen gaan helemaal los. Ze eten je op. Iedereen zingt mee. Iedereen kent de dansjes. Het is heel bevredigend, het voelt als een mission full. Maar ik heb er onerous voor gevochten. Ik heb voet bij stuk gehouden. Ik dacht: dit is wat ik voel, dit is wie ik ben. Ik wil niet geboekt worden onder het mother van: ‘wij betalen jou dus wij verwachten zus en zo van jou’. Ik wil geboekt worden om wie ik ben.”

Through sociale media kwam hij met de muziek in aanraking. Het was alsof er iets in hem „aanging”. Om „een kijkje in de keuken te nemen” vloog hij sindsdien vier keer naar Zuid-Afrika. „De eerste keer was tijdens de eerste lockdown in Nederland. Er was daar toen nog geen lockdown. Wat ik daar toen meemaakte… Dat is bijna niet te beschrijven . Ik kende by way of by way of de jongens van Main League, dus werd ik naar de dikste feesten meegenomen en mocht ik met de beste producers van het land zitten.” Voor Stone is amapiano een spirituele ervaring. „Ik voel mijn voorouders tegen me praten als ik amapiano draai. Ik wil mijn verhaal vertellen in mijn units. Mijn reis.”

Volgens Cin Kiota is het „pushen van de sound” in Nederland niet alleen een muzikale droom, maar ook een culturele: meer diversiteit op de dansvloer. „Ik wil mensen samenbrengen die elkaar normaal gesproken niet per se tegenkomen. Met deze sound zie je dat gebeuren: de diversiteit die ik voor mijn sales space zie neemt enorm toe.” Ook ziet Kiota dat de diversiteit achter de schermen toeneemt. „De nieuwe generatie gaat het nog veel verder brengen. Zij gaan nieuwe vertakkingen creëren, zullen de sound ontplooien tot meerdere volwaardige, op zichzelf staande genres.” Met onder andere collega-dj en -organisator Wesley Texel (DJ Wes Lee) probeert Kiota ruimte te bieden aan die nieuwe generatie. „Wes en ik verwachten dat the subsequent large factor een soort deephouse amapiano zal zijn.” Hoe dat klinkt? „Kom vrijdag naar Tribes, zou ik zeggen, haha.”