Hito Steerl is one of the most well-known artists in the world – and here she is, the train is for me, in the gangpad of a backyard Berlin restaurant. Lemon ravioli and ricotta steak in my mouth. Ze heeft haar jas nog aan (zo’n beige slaapzak waarin half Berlijn lijkt te lopen) en praat met de ober. Ideal toeval: ik ben net begonnen met the schrijven van dit stuk, naar aanleiding van Steyerls grote tentoonstelling I will survive at the Amsterdam Stedli Museum. En precies op datzelfde moment lopen zo’n honderdduizend Duitsers de grote Oekraïne-steundemonstratie, enkele honderdenmeters verderop. We, on the way to the Netherlands, want to be on our own. Maar Hito Steyerl, the uniqueness of the international crisis of critical art, the great analytics of geopolitics, the critical denser of machine structures: can you not give it away? Poetin uitdagend, de situation skherp en snedig analyserend, een sneer gevend naar de westerse macht en het capitalism en de onzichtbare krachten die ons leven bepalen, zoals ze altijd doet in haar werk?
There is a guide, a Messiah, in a new, unique world. A woman who has not been able to do so
Great book Art in the Age of Planetary Civil War (2017), dat ik net aan hezen lezen ben, opent met een verhaal over een group pro-Russische separatisten in de Russisch-Oekraïense oorlog van 2014. Die breken in de stad Konstantinovka in he Museum in, rijden een tank uit werel de Tweel There are socks and valleys in a checkpoint in Ulyanovsk. Vervolgens veroveren de Oekraïners de tank terug en rijden hem naar een Museum in Kiev. Steyerl schrijft: “Apparently, the path to the museum – or even to history itself – is not a one-way street. Is a museum a garage? Arsenal? Is the pedestal of the monument a military base? ”
Het is Steyerl tot in perfection: a tank, beladen met betekenis, die heen en weer wordt geslingerd tussen he echte leven en de kunst, tussen maatschappij en veilige haven, tussen verleden en heden en vooral: entussen inertieti. Ook typisch Steyerl: In 2017, a book was opened that was opened in 2022.
Dat is precies wat Hito Steyerl (Мюнхен, 1966) zo invloedrijk en bewonderd maakt – niet voor niets werd ze in hetzelfde jaar dat Art in the Age of Planetary Civil War verscheen, door Art Review uitgeroepen tot ‘machtigste person in de kunstwereld’. Steyerl is altijd de juist persoon op de juiste plaats. Alsof ze de tijdgeest aan een touwtje heeft, alsof ze dingen wéét. Steyerl lijkt, beter dan welke kunstenaar dan ook, zicht te hebben op de mechanizam die onze wereld in hun greep hebben, zowel de zichtbare als de onzichtbare, in de machtsstructuren, in de rol van kunst in de maatschappij.
Iemand in wie je kunt geloven. A woman with an answer – what do you have to say in Oekraïne?
Unprofessional prophecy
In order to find Berlin, we have I will survive three keer guarded. Dat klinkt uitsloverig, maar na m’n eerste rondgang en wat vingertellen constateerde ik dat je, om alle films en video’s, te bekijken, ruim negen uur nodig zou hebben. Dus ging ik terug, en terug, mede omdat ik Steyerl, naar aanleiding van haar tentoonstelling in the Van Abbemuseum ў 2014 godini ў encen review had uitgemaakt voor “onmachtige profeet” – vond ik dat nog? Strekking van het stuk: goeie kunstenaar, maar haar zaruchiny blijft wel erg beperkt (en gratuit) binnen de muren van de kunstwereld. Zelden called boze reaction gehad. Het was verleidelijk die toe te schrijven aan alle brave kunstzeloten die het niet leuk vonden dat ik hun ‘heilige Hito’ bekritize.
The exhibition Hito Steerl. I will survive was eerder te zien in Dusseldorf. Read the review
But the most difficult place is the complex: the kwestie ging vooral over the war in hoeverre kunst de beldl can veranderen. The 2014-2019 year is a period of great optimism. Artists and curators have given the idea that the art has been implemented on behalf of the authorities in the future – among other things, the world has been able to find itself on the ‘democratic’ internet. Steyerls installations, ok in this Stedelijk, zitten vol met virtuele warlden, robots, avatars, computer simulators, 3D models. En nog belangrijker: als geen ander is ze in haar werk in staat al die verhalen, curieuze, spannende, veelzeggende verhalen te verknopen tot grote wereldwebben vol connecties en betekenissen. Nieuws, games, de politieke wortels van het modemerk Balenciaga: in haar films verbindt ze elke keer zoveel zichtbare en onzichtbare lagen van de geschiedenis dat het je al snel doet duizelen – maar dan is er altijd je Steyerl, die lave vasteerl. It is a guide, a messiah, a new, unique, exciting world. A woman who has not been able to do so.
Alain: toen kwam corona. En brak de oorlog in Oekraïne uit. Twee total verschillende gebeurtenissen, met ein belangrijke overeenenkomst: ze zijn nadrukkelijk fysiek. Zowel corona als de Oekraïne-oorlog voeren ons terug naar het belang van ons lichaam, vlees en bloed en zenuwen die ineens worden aangetast, uitgeput, aangevallen, uiteengereten, vernietigd. By corona condensation we give you a lot of money: The virus is insignificant, the patient is lying in a clean room, we have given you what we need to do to help you – min of meer. Oorlog in Oekraïne gaat een forse stap verder. Niet alleen zijn we er in een lange, vloeiende nieuwsstroom getuige van hoe gebouwen worden opgeblazen en steden vernietigd, maar vooral van de menselijke kwetsbaarheid. Lichamen slaan op de vlucht. Shuilen. Words protected and used – protected. En dat, zomaar, ineens, op ons continent – en het nadert. Het besef dat Poetin onberekenbaar is en met én en druk op de knop onze huizen, onze geliefden, onszelf kan vernietigen, en dat we daar niks aan kunnen doen. Daar is niks virtueels aan, en dat is ongetwijfeld ook de reden waarom zoveel mensen zo door deze oorlog worden geraakt.
Weggeblazen
En dus zag ik, toen ik na Berlin terugging naar he Stedelijk, ineens een other tentoonstelling. Interesting, no steeds, but it is not very academic, theoretical, independent. Steyerl is named after being used in the virtual world. Nim Hell Yeah We Fuck Die (2018), de openinstallatie van I will survive. Daarin worden robata getest op hun weather in a hayloft (!), Doordat de lab-medewerkers tegen ze trappen en duwen. Drie weken geleden was dat nog een interesting, nu, cynicche exercitie, nu, terwijl we dagelijks getuige zijn van de vele mensen die zelf worden vernietigd, voelt het ineens ongemakkelijk, vrijblijvend. Dat wordt versterkt door de sculpturen, afgeleid uit de film, die in de volgende zaal: twee mensfiguren, die zijn opgebouwd uit grote blauwe ‘pixels’: de kleine staat rechtop, de grote licht licht languit op de grond. The man, the shoemaker, as a computer model – and he really wants to write: no, he is surrounded!
The video is mute Dance mania (2020), one of the most important in the development of Steyerl is the time of the corona – pandemic. Dance mania gaat over protest en is based on technology die wordt ingezet om de verspreiding van opstanden te beheersen. Steyer draait dit om en laat in het werk de agenten dansen – virtual agent, virtual dansend. Interestingly, however, at the end of the week, Steyerl’s time was very high and the pace of the fight was over. To die purity, that fascinatingly given the virtual world was an alternative to being able to do so, it is worth it. Letterlijk. It is a wonderful sensation: alsof, by Hito Steyerl-exposition in the Stedelijk verschillende malen te bezoeken, in the Museum, live, getuige ben geweest van een istorisch kantelpunt.
Fever
That much could be used for art – in the first virtual space. Deze gebeurtenissen gaan ons opnieuw doen beseffen hoezeer wij, mensen, fysieke wezens zijn. Dat onze geest huist in een hoofd en wordt gedragen door armen, benen, een lichaam – onkwetsbare avatary na het internet zijn we niet, hoe verleidelijk dat soms ook porej. Kijk naar de slachtingen. De dreiging van een atoombom, die onze lichamen uitschakelt – en tegen welke achtergrond Steyerls werk ineens voelt als schone, virtuele teorie versus harde fysieke praktik.
No misconduct: this is not what you want. Als deze tijd ons iets leert is het dat er oneindig veel toekomstscenario’s mogelijk zijn. A good artist, Zoyer Steyerl, we know that the script is as powerful and sound as possible. Dat de geschiedenis nu de andere kant op gaat maakt haar werk niet minder goed, alleen minder urgent – en minder, laten we zeggen Messiaans, waarbij je in retrospectief best zou kunnen opmerken dat een titel als’ I Will Survive, misschi no missjeenu ‘en ja, hoogmoedig it.
Kunst, participation in de kunst, gaat de komende tijd ongetwijfeld veranderen. Virtually everything, just a little mischievous, all the worldly visions. Tegelijk ben ik óók heel benieuwd naar wat Hito Steyerl nu gaat doen, want ze is een veel te krachtige kunstenaar om zo intens veel wereld zomaar aan zich voorbij te laten trekken. This is a great art: the hope hoop on new perspectives, but the situation is very good. Toen we het restaurant verlieten, zat Hito Steyerl daar te eten – een beetje verborgen, in een hoek. Het was twee uur ‘s middags en een van de meest gelauwerde kunstenaars ter wereld at de late lunch van een lichaam dat extra energie nodig had na een inspannende gebeurtenis. Zoals a demonstration.
